Χίτλερ, Αδόλφος

(Hitler, Μπράουναου, Αυστρία 1889 – Βερολίνο 1945). Γερμανός πολιτικός. Είναι μια από τις σκοτεινότερες φυσιογνωμίες της νεότερης ιστορίας, που δεν μπορεί όμως να κριθεί ανεξάρτητα από την πνευματική και πολιτική ζωή της Γερμανίας, όπως είχε αρχίσει να διαμορφώνεται κυρίως από το 1860. Τα εγκλήματα, οι καταστροφές και η καταπίεση που, με τις διαταγές του, διέπραξε ο γερμανικός στρατός σε ολόκληρη την Ευρώπη, δεν έχουν το ανάλογό τους σε καμιά άλλη περίοδο της ιστορίας ούτε ποτέ παρουσιάστηκε τόση συστηματική και εγκληματική προσπάθεια –σαν αυτή που πραγματοποίησε ο X.– για την εξολόθρευση της εβραϊκής και της σλαβικής φυλής. Γιος Αυστριακού τελωνοφύλακα, διέκοψε πολύ νωρίς τις σχολικές σπουδές του για να επιδοθεί, χωρίς επιτυχία, στη ζωγραφική. Λίγο πριν από τον A’ Παγκόσμιο πόλεμο εγκαταστάθηκε στο Μόναχο και, επιστρατευμένος στον βαβαρικό στρατό, πολέμησε στο γαλλικό μέτωπο. Βέβαιος, όπως και πολλοί άλλοι, ότι ο γερμανικός στρατός προδόθηκε από τους πολιτικούς και πως έπρεπε να ξεπλύνουν με το αίμα το αίσχος αυτό, προσχώρησε το 1919 σε μια ασήμαντη πολιτική ομάδα της άκρας δεξιάς, που είχε ιδρύσει ο σιδηρουργός Άντον Ντρέξλερ, το Γερμανικό Κόμμα των Εργαζομένων. Το 1920 το κόμμα άλλαξε ονομασία και έγινε Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα των Εργαζομένων (NSDAP). Λίγο αργότερα, έπειτα από εσωτερικές συγκρούσεις, ο X. συγκέντρωσε στα χέρια του όλες τις εξουσίες του κόμματος που έγινε δικτατορικό (Fόhrer-prinzip), ενώ γύρω του, γοητευμένα από τις ρητορικές του ικανότητες, την προσωπική του ακτινοβολία και τη φανατική πίστη του στη Μεγάλη Γερμανία, συγκεντρώνονταν τα μέλη του επιτελείου του. Παρ’ όλες όμως τις οργανωτικές και ρητορικές ικανότητες του X. και την εκφοβιστική δράση των ναζιστικών ταγμάτων εφόδου (S.A.: Sturmabteilungen), το κόμμα δεν κατόρθωνε να αποκτήσει οπαδούς πέρα από τα στενά βαβαρικά όρια. Ξαφνικά όμως ο X. και το κόμμα του απέκτησαν παγγερμανική δημοσιότητα: με πρόσχημα τη δήθεν πρόθεση της βαβαρικής κυβέρνησης να αποσπάσει τη Βαβαρία από το γερμανικό Ράιχ, ο X. επιχείρησε, με την προσωπική υποστήριξη του στρατηγού Λούντεντορφ, να εξαναγκάσει τους υπουργούς της τοπικής κυβέρνησης να πάρουν μέρος σε εθνικοσοσιαλιστική πορεία προς το Βερολίνο. Το πραξικόπημα του Μονάχου απέτυχε. Αλλά η δίκη για εσχάτη προδοσία που ακολούθησε, αντί να δυσφημήσει τον X., σημείωσε την αρχή του θριάμβου του· από κατηγορούμενος έγινε κατήγορος. Η καταδίκη του σε πενταετή φυλάκιση μειώθηκε σε περιορισμό 9 μηνών στο φρούριο του Λάντσμπεργκ, όπου έγραψε το ιερό βιβλίο του εθνικοσοσιαλισμού, 0 αγώνας μου (Mein Kamph), που περιέχει τις ακριβείς ιδεολογικές βάσεις και τις συγκεκριμένες επιδιώξεις της χιτλερικής πολιτικής (αντισημιτισμός, αντιμπολσεβικισμός, παγγερμανισμός, θεωρία του λαϊκού κράτους) και που επρόκειτο αργότερα να εφαρμόσει πιστά στην πράξη. Όταν αποφυλακίστηκε, ρίχτηκε με πάθος στον πολιτικό αγώνα, αναδιοργανώνοντας το κόμμα από τις βάσεις του και προετοιμάζοντάς το για την κατάληψη και άσκηση της εξουσίας. Ο Φαιός Οίκος του Μονάχου έγινε κράτος εν κράτει. Παρέσυρε διαρκώς μεγαλύτερες μάζες λαού. Αλλά η εχθρική στάση του προέδρου Χίντεμπουργκ ανέστειλε την άνοδό του. Μια πρώτη συνάντηση των δύο ανδρών Χιουμ, Ντέιβιντ(1931) δεν ήταν ευνοϊκή για τον X. και ενίσχυσε τη δυσπιστία του Χίντεμπουργκ. Αφού του δόθηκαν όμως μεγάλες οικονομικές ενισχύσεις και με την υποστήριξη της οικονομικής δεξιάς, ο X. σημείωσε μεγάλη νίκη τον Ιούλιο, όταν το κόμμα του συγκέντρωσε πάνω από 7 εκατ. ψήφους. Ήταν πλέον αρχηγός του κόμματος της σχετικής πλειοψηφίας: και επομένως ήταν αδύνατος ο σχηματισμός κυβέρνησης χωρίς τη συμμετοχή του. Οι μηχανορραφίες του πρώην καγκελάριου φον Πάπεν –που μισούσε τον Σλάιχερ και τον Μπρίνινγκ– με την ένθερμη υποστήριξη του X. πέτυχαν να υπερνικήσουν τις αντιρρήσεις του γηραιού στρατάρχη που, τελικά, έδωσε τη συγκατάθεσή του για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού X. – φον Πάπεν – Χούγκενμπεργκ (αρχηγού της εθνικιστικής δεξιάς). Τον Ιανουάριο του 1933 ο X. έγινε καγκελάριος. Από τότε η μορφή του και η σκληρή πολιτική του ταυτίζονται με την ιστορία της ίδιας της Γερμανίας: με νόμο που εγκρίθηκε σχεδόν παμψηφεί διαλύθηκε το κοινοβούλιο και τα κόμματα καταργήθηκαν· η δημοκρατία της Βαϊμάρης είχε λήξει. Και άρχισε το Τρίτο Ράιχ και η απόλυτη κυριαρχία του Αδόλφου X. Τελικά αυτοκτόνησε, λίγες ημέρες πριν από την κατάληψη του Βερολίνου από τα σοβιετικά στρατεύματα, μέσα στο υπόγειο της καγκελαρίας, μαζί με την Εύα Μπράουν, που είχε παντρευτεί λίγο πριν. Πορτρέτο του Αδόλφου Χίτλερ (φωτ. ΑΠΕ).